کتاب حاضر به معرفی و تشریح نظریه های فلسفۀ نظری تاریخ پرداخته است. فیلسوف نظری تاریخ به دنبال فهم معنا و هدف تاریخ، محرّک و مکانیسم حرکت تاریخ، غایت، مقصود و سرمنزل تاریخ است. او می خواهد دریابد که آیا سلسلۀ حوادث و رویدادهای گذشته، مجموعۀ نامرتبط و بی هدفی بوده یا در ورای این رویدادها، هدف، غایت و طرحی نهان بوده است. قائلان به هدف مندی گذشته، بر این باورند که مسلماً هدف و طرح و قواره ای وجود داشته است؛ وگرنه تاریخ به کلّی فاقد منطق تلقی می شود. آن ها در صدد بوده اند که این طرح و قواره را بیابند. علاوه بر نظریه ها، نظریه پردازان حوزۀ فلسفۀ نظری تاریخ نیز معرفی شده اند و اندیشه های آن ها موردنقد و ارزیابی قرار گرفته است.